Thiên Phúc Trấn Bảo

Tiền cổ Thiên Phúc Trấn Bảo là loại tiền được cho đúc và lưu hành dưới đời vua Lê Đại Hành triều đại nhà Tiền Lê.Đây được coi là loại tiền thứ hai của người Việt sau loại tiền Thái Bình Hưng Bảo do nhà Đinh cho đúc trước đó.

Sơ lược về vua Lê Đại Hành.Vua Lê Đại Hành có tên húy là Lê Hoàn (941 – 18 tháng 4 năm 1005) là vị Hoàng đế sáng lập nhà Tiền Lê nước Đại Cồ Việt, trị vì nước Đại Cồ Việt trong 24 năm.Khi lên ngôi vua,Lê Đại Hành đã sử dụng ba niên hiệu khác nhau trong suốt thời gian trị vì của mình đó là: Thiên Phúc (天福 980 – 988), Hưng Thống (興統 989 – 993), Ứng Thiên (應天 994 – 1005).Trong thời gian sử dụng niên hiệu Thiên Phúc nhà vua đã cho đúc tiền Thiên Phúc Trấn Bảo phát hiện được ngày nay.

Tiền Thiên Phúc Trấn Bảo-天福鎮寶 được đúc và lưu hành dưới triều đại Tiền Lê có dạng hình tròn lỗ vuông thể hiện quan niệm “trời tròn đất vuông” của con người khi xưa.Mặt trước của đồng tiền có ghi bốn chữ “Thiên Phúc Trấn Bảo”-“天福鎮寶” được đọc chéo,tuần tự từ trên xuống dưới,từ phải qua trái.Trong đó hai chữ “Thiên Phúc”-“天福” là chỉ niên hiệu của nhà vua với ý nghĩa là “Trời ban phúc”.Hai chữ còn lại “Trấn Bảo”-“鎮寶” dùng để chỉ loại tiền.Đặc biệt chữ “Trấn” trong hai chữ “Trấn Bảo” là một sự sáng tạo mới mẻ của nhà Tiền Lê khác biệt với tiền của triều đại trước “Thái Bình Hưng Bảo” và khác với các loại tiền của Bắc Tống(Trung Hoa) cùng thời chỉ thường thấy là “Thông Bảo”-“通寶” hay “Nguyên Bảo”-“元寶”.Không chỉ vậy,nếu kết hợp hai chữ “Thiên Phúc” và “Trấn Bảo” với nhau thì lúc này tên đồng tiền còn có thể hiểu là “trời đã ban phúc để vua Lê cai trị đất nước cho muôn dân được ấm no,quốc gia được thịnh vượng”.Qua đó ta mới thấy ý tứ của mỗi con chữ mà tiền nhân để lại trên đồng tiền mới thật sâu sắc.Đồng tiền Thiên Phúc Trấn Bảo được chia ra làm bốn loại chính,gồm:Loại ở mặt lưng để trơn,loại ở mặt lưng có chữ “Lê”-“黎” nhỏ trên lỗ vuông,loại có chữ “Lê”- “黎” vừa trên lỗ vuông,loại có chữ “Lê”-“黎” to trên lỗ vuông.Trong các loại trên có loại tiền Thiên Phúc Trấn Bảo mặt lưng để trơn ngày nay được phát hiện với số lượng ít thấy nhất.

Tiền Thiên Phúc Trấn Bảo được đúc bằng chất liệu đồng,tiền tuy chưa dày dặn nhưng bố cục đồng tiền cân đối.Biên của đồng tiền vừa vặn,không quá to không quá nhỏ.Nhưng viền lỗ vuông mặt trước của đồng tiền lại rất mảnh.Chữ nghĩa trên tiền được viết mềm mại,uyển chuyển.Nhiều đồng được đúc với nét chữ nổi cao,hom tiền sâu rất sắc sảo.Tiền Thiên Phúc Trấn Bảo có rất nhiều dạng thư pháp khác nhau,theo thống kê các mẫu khác nhau có thể lên đến hàng chục dạng với chữ to nhỏ,mảnh,dày phong phú.Những điều đó đã cho chúng ta thấy được đến thời Tiền Lê trình độ đúc tiền của con người đã đạt tới mức cao.Kinh tế,văn hóa,xã hội đến việc giao thương buôn bán của thời kỳ này phát triển rất mạnh mẽ,đời sống nhân dân được no đủ,sung túc,đất nước giàu có,thịnh vượng.

Về lĩnh vực sưu tập,tiền Thiên Phúc Trấn Bảo ngày nay tuy không phải là loại tiền quý hiếm nhưng trong nó ẩn chứa nhiều giá lịch sử to lớn-được sinh ra dưới triều đại phong kiến độc lập thứ hai và gắn với chiến thắng quân Tống xâm lược của nhà Tiền Lê.Hơn nữa đồng tiền Thiên Phúc Trấn Bảo ngày nay được phát hiện đa số vẫn còn giữ được chất lượng rất tốt dù đã trải qua hơn nghìn năm.Nó đã trở thành một trong những mảnh ghép quan trọng,không thể thiếu đi trong những bộ sưu tập tiền cổ.